Üç Aylar Başlangıcı

İçerisinde bulunan mübarek gün ve geceler bakımından biz Müslümanların Recep, Şaban ve Ramazan aylarından oluşan üç ayları ibadet ve tefekkürle geçirmesi tavsiye edilir. Mübarek üç aylar, Müslümanlara yaşamlarını sorgulama, hatalarına tövbe etme, hayatlarına Allah’ın rızasını ön plana koyacakları yeni bir sayfa açarak temizlenme fırsatı sunmaktadır. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) üç aylar ve bu aylar içerisindeki mübarek gün ve gecelere dair söyledikleri üç ayların önemini vurgulamaktadır.

Üç Aylar Başlangıcı

Üç aylar; Regaip, Miraç, Berat ve Kadir gecelerini içinde barındırır. Bu mübarek günler, bizim geleneğimizde kandil olarak ifa edilir ve camilerimiz bu gece cemaatle dolar. Müslümanlar, kandil gecelerini Allah’a dua ederek, oruç tutarak ve nafile namaz kılarak geçirir; zekat ve sadaka verirler. Bu geceler, bağışlanma ve af dileme geceleridir. Peki, üç aylar nasıl geçirilmelidir, bu aylarda çekilecek tesbihler ve kılınacak namazlar (nafile) nasıl olmalıdır? Tüm bu soruların cevabını, üç aylara dair tüm detayları bu makalemizde sizler için ele aldık.

Detaylı Üç Aylar Takvimi

  • 1 Ocak Çarşamba – Üç Ayların Başlangıcı
  • 2 Ocak Perşembe – Regaip Kandili
  • 26 Ocak Pazar – Miraç Kandili
  • 31 Ocak Cuma – Şaban Ayı Başlangıcı
  • 13 Şubat Pazar – Berat Kandili
  • 1 Mart Cumartesi – Ramazan Ayı Başlangıcı
  • 26 Mart Çarşamba – Kadir Gecesi
  • 29 Mart Cumartesi – Ramazan Bayramı Arefesi
  • 30 Mart - 1 Nisan Ramazan Bayramı

Üç Ayların Ortası Ne Zaman?

Recep, Şaban ve Ramazan aylarından oluşan üç ayların ortası Şaban ayıdır. Şaban ayı Hicri aylardan biri olması dolayısıyla, kullandığımız Miladi takvimde Şaban ayının hangi aya karşılık geldiği değişiklik gösterir. Bu yıl (2025) Şaban ayı 31 Ocak’ta başlayacaktır. Bu bakımdan 2024 yılı üç ayların ortası 31 Ocak’tır.

Üç Aylar Başlangıcı

Üç Aylarda Hangi Kandiller Bulunuyor?

Recep ayı ile başlayan üç aylar; Regaip, Miraç, Berat ve Kadir Gecelerini içerisinde barındırır. Regaip Gecesi/Kandili, Recep ayının ilk Perşembe’sini Cuma’ya bağlayan gecedir. Regaip, kelime anlamı olarak “kendisine rağbet edilen şey, bol ve değerli bağış” anlamlarına gelirken İslami literatürdeki anlamı ise “bol sevap ve mükâfat, faziletli amel”dir.

Üç ayların içerisindeki ikinci mübarek gece ise Miraç Gecesi/Kandili’dir. Miraç, sözlükte “yukarı çıkmak, göğe çıkmak, yükselmek” anlamlarına gelmektedir. Terim anlamı ise Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) göğe yükselişini ve Allah’ın huzuruna çıkışını ifade eder. Peygamber Efendimizin Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksa’ya yaptığı yolculuğa İsrâ, Mescid-i Aksa’dan göğe yükselmesine de Miraç denilmiştir. Miraç hadisesinde 5 vakit namaz farz kılınmış, Bakara Suresi’nin son ayetleri indirilmiş ve Allah’a ortak koşmayan kişilerin affedileceği müjdelenmiştir (Müsned, I, 422; Müslim, “Îmân”, 279). Bu mübarek gece de Müslümanlar tarafından ibadetlerle geçirilir.

Üç aylar içerisinde Miraç’tan sonra gelen bir diğer mübarek gece/kandil, Berat Gecesi’dir. Berat, sözlükte “iki şey arasında ilişki olmaması; kişinin bir yükümlülükten kurtulması veya yükümlülüğünün bulunmaması” anlamlarına gelmektedir. Berat Gecesi, üç ayların ortasındaki Şaban ayının 15. gecesidir. Bu gece, “günahlardan kurtulmak” için fırsattır. Hadis-i Şeriflerde de önemine dikkat çekilen bu gecenin namaz kılarak, Kur’an okuyarak, oruç tutarak ve dua ederek geçirilmesi tavsiye edilir.

Üç ayların sonuncusu ve 11 ayın sultanı olarak anılan Ramazan ayı içerisinde de Kadir Gecesi bulunmaktadır. Bu gecenin mübarek bir gece oluşu ayetlerle (Kadir Suresi, 1-5) sabittir. Kadir Suresi’nde, Kadir Gecesi’nin bin aydan daha hayırlı olduğu ve Kur’an-ı Kerim’in Kadir Gecesi’nde indirildiği ifade edilir. Kadir Gecesi, Ramazan ayının son on günü içerisinde gizlenmiştir. Hadislerde bu mübarek gecenin tekli günlerde aranması tavsiye edilmiş ve birçok alim, bu gecenin 27. gece olabileceğini ifade etmiştir. Müslümanlar, Ramazan’ın son 10 gününde günahlarından arınmak için dua ve tövbe ederler, son 10 günü nafile namaz kılarak, Kur’an-ı Kerim okuyarak, zekat ve sadaka vererek geçirirler.

Dinimiz İslam’da Regaip, Miraç, Berat ve Kadir Gecelerine (Kandil) ait özel bir namaz bulunmamaktadır fakat İslam alimleri bu bereketli gün ve gecelerde oruç tutulmasını, nafile namaz kılınmasını, Kur’an-ı Kerim okunmasını, dua edilmesini, Allah’ın tesbih edilmesini, zekat ve sadaka verilmesini tavsiye etmişlerdir.

Üç Aylarda Yapılacak İbadetler Nelerdir?

Üç aylar ve içerisinde bulunan mübarek geceler, Müslümanların günahlarından bağışlanması için fırsattır. Bu ayda yapılacak ibadetler şöyle zikredilebilir:

  • Nafile namaz kılmak
  • Nafile oruç tutmak
  • Nafile kurban kesmek
  • Dua ve tövbe etmek
  • Kur’an-ı Kerim okumak
  • Hadis, Siyer ve İslam Tarihi okumaları yapmak
  • Allah’ı anmak; zikir (tesbih) çekmek
  • İhtiyaç sahiplerine yardım etmek (zekat ve sadaka vermek)
  • Ramazan ayında fitre ve fidye vermek

Tüm bu ibadetleri daha verimli bir şekilde gerçekleştirebilmek için Ramazan ayının son 10 günü itikafa girmek.

Üç Aylar Başlangıcı

Üç Aylarda Kılınacak Namazlar?

Dinimiz İslam’da üç aylara mahsus özel bir namaz (teravih hariç) bulunmamaktadır ancak üç aylarda Peygamber Efendimiz, nafile namaz kılmayı artırmıştır. Bu mübarek aylarda sıklıkla nafile namaz kılınması tavsiye edilmiştir. Nafile namazlar ise kerahet vakti hariç her zaman ve istenilen rekat sayısınca kılınabilir.

Üç Aylarda Kaç Gün Oruç Tutulur?

Resûl-i Ekrem’in şâban ayında diğer aylara oranla daha fazla oruç tuttuğu, bazan da tamamını oruçlu geçirdiği hadis kaynaklarında yer almaktadır (Buhârî, “Ṣavm”, 52; Müslim, “Ṣıyâm”, 175, 176). Ancak Resûlullah’ın Receb ve Şâban aylarını birleştirerek aralıksız oruç tuttuğuna, böylece üç ayları oruçlu geçirdiğine dair sahih kaynaklarda herhangi bir rivayet mevcut değildir. Belirli günler dışında her zaman nâfile oruç tutulması mümkündür; ancak fazileti hakkında hadis bulunan ya da belirli zamanlarda tutulması tavsiye edilen nâfile oruçlar arasında üç aylar orucu mevcut değildir.

Receb ayının fazileti ve bu ayda oruç tutulmasıyla ilgili rivayetlerin zayıf olması dolayısıyla bu orucun hükmü hakkında âlimler değişik görüşler ileri sürmüştür. Bazı âlimler Receb ayında oruç tutmayı müstehap kabul ederken bazıları, Receb ayına özel bir kutsiyet atfedilmesi ve halkın bunu zorunlu bir ibadet şeklinde algılaması endişesiyle bu ayda oruç tutmayı sakıncalı görmüştür. Bir kısım âlimler de özellikle Receb ayının tamamını oruçlu geçirmeyi hoş karşılamamıştır. Şâban ayının büyük kısmını ya da tamamını oruçlu geçiren Hz. Peygamber (s.a.v), Ramazan ayı dışındaki en faziletli orucun Şâban ayında tutulan oruç olduğunu ifade etmiştir (Tirmizî, “Zekât”, 28).

Bundan dolayı Şâban ayında oruç tutulması çoğunluk tarafından mendup sayılmakla birlikte Resûl-i Ekrem’in Ramazan ayından başka hiçbir ayın bütününü oruçlu geçirmediğine dair hadislere (Buhârî, “Ṣavm”, 52; Müslim, “Ṣıyâm”, 175, 178) ve Şâban'ın on beşinden sonra orucun terkedilmesine yönelik rivayetlere dayanan bazı âlimler, orucu farz olan ramazan ayına şevkle girmeyi zorlaştıracağı düşüncesiyle bu ayın ikinci yarısında oruç tutmayı mekruh görmüştür.” (Diyanet İslam Ansiklopedisi)

Üç Ayların Orucuna Nasıl Niyet Edilir?

Üç aylarda oruç tutmak isteyen kişi, “Niyet ettim Ya Rabbim senin rızan için bugün nafile oruç tutmaya” şeklinde niyet edebilir.

Üç Aylarda Çekilen Tesbihler Nelerdir?

Üç aylara özel “üç aylar tesbihi” adında bir tesbih çeşidi yoktur. Bu aylar içerisinde çokça tesbih çekmek sevaptır fakat sahih hadislerde bu aylara özgü bir tesbih şekline rastlanmamaktadır. Kişi, istediği şekilde “Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahuekber, Estağfirullah ve kelime-i tevhid, kelime-i şahadet, Esmaül Hüsna (Allah'ın isimleri) ve salavatı şerif gibi tesbihler çekebilir.

Üç Aylar Tesbihine Nasıl Başlanır?

Üç aylarda çekilecek tesbihler üç ayların başlamasıyla birlikte çekilebilir. Bu aylara özel bir tesbih çeşidi yoktur.

Üç Aylar Başlangıcı

Üç Aylarla İlgili Hadisler

“Allah’ım! Receb ve Şaban’ı bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a ulaştır.” (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-evsat, 4/189 [3939]; Beyhakî, Şuabü’l-îmân, 5/348-349 [3534]; (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/259).

"Muhakkak ki zaman Allah'ın yarattığı günkü şekliyle akıp gitmektedir. Sene on iki aydır. Onlardan dördü haram aylarıdır. Bunlardan üçü peş peşesi Zilkâde, Zilhicce, Muharrem, bir de Cemâziyel-âhir ile Şaban ayları arasında olan Mudar Kabilesi'nin ayı Recep'tir. (Buhârî; Tefsir, Sûre, 8,9-, Bed'ül-Halk, 2; Meğazi, 77-, Edâhi 5)

İbn Abbâs şöyle rivayet eder: "Rasûlullah (sav), receb ayında oruç tutmaya başladığında biz, "bir daha oruç tutmayı bırakmaz; oruç tutmadığında da artık bir daha oruç tutmaya başlamaz" diye tahmin ederdik."(Müslim, Sıyâm, 179)

Âişe (radıyallahu anhâ) şöyle dedi: "Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hiç bir ayda, şaban ayında tuttuğu oruçtan daha fazla oruç tutmazdı. Şaban ayının tamamını oruçlu geçirirdi." (Müslim, Siyam 176; İbni Mâce, Siyam 30)

Başka bir rivayette: “Pek az bir kısmı hariç, şaban ayını baştan sona oruçlu geçirirdi” denilmektedir. (Buhârî, Savm 52; Müslim, Siyam 177)

Hz. Aişe (ra), Peygamber Efendimizin (sav) Berat gecesi kıldığı namazın secdesinde şöyle dua ettiğini nakleder: "Allah'ım! Gazabından rızana sığınıyorum. Cezandan affına sığınıyorum. Allah'ım! Sen'den yine sana iltica ediyorum. Sana yaptığım senâyı (övgüyü), senin kendine yaptığın senâ ölçüsünde yapmaktan âciz olduğumu itiraf ederim. Sen'in komşuluğun ve yakınlığın azizliktir. Sen'in senâ ve övülmen yücedir. Sen'in ordun mağlup edilemez. Sen, vaat ettiğin şeyde, vaadinden dönmezsin. Sen'den başka ilah, senden başka mabud yoktur."(Müslim, salât, 222)

“Allah Teâlâ -rahmetiyle- şâbanın on beşinci gecesi dünya semasında tecelli eder ve Kelb kabilesi koyunlarının kılları sayısından daha fazla kişiyi bağışlar”(Tirmizî, “Ṣavm”, 39; İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 191)

Peygamber Efendimiz, üç aylar içerisinde yer alan Berat gecesinin özelliklerini Hz. Aişe (r.a) anlatırken şöyle buyurmuştur: "Bu gece Şaban ayının on beşinci gecesidir. Allah Teâlâ bu gecede Benü Kelb kabilesinin koyunlarının tüyleri sayısınca insanları cehennemden kurtarır. Ancak kendisine şirk koşanların, Müslümanlara karşı kin ve düşmanlık besleyenlerin, akrabaları ile münasebeti kesenlerin, gururlu ve kibirlilerin, ana-babasına asî olanların ve içki içmeye devam edenlerin yüzüne bakmaz." (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 6/28; Tirmizi, Savm 39; İbni Mace, İkame, 191)

"Şaban ayının ortasında (Berat gecesinde) gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz, Allah o gece, güneşin batmasıyla dünya semasında tecelli eder ve fecir doğana kadar, yok mu benden af isteyen, onu affedeyim; yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim; yok mu bir musibete uğrayan, ona afiyet vereyim, yok mu şöyle, yok mu böyle der." (İbn-i Mâce, İkâme, 191, Hadis No: 1388)

"Ramazan ayı gelmiştir. O mübarek bir aydır. Allah o ayda size orucu farz kıldı. O ayda cennet kapıları açılır; cehennem kapıları kapanır ve şeytanlar zincire vurulur. Onda bin aydan hayırlı bir gece vardır. Kim Kadir gecesinin hayrından mahrum kalırsa, her hayırdan mahrum kalmıştır." (Buhârî, Menâkıb,25; Müslim, Fedâil, 50; Fedâilu's-Sahâbe, 98,99; İbn Mâce, Cenâiz, 64)

"Rasulullah (sav) her yıl Ramazan ayında Cibril'e (as) Kur'an'ı arz ederdi. Vefât ettiği yıl iki defa arz etti." (Buhârî, Menâkıb, 25; Müslim, Fedâil, 50; Fedâilu's-Sahâbe, 98, 99; İbn Mâce, Cenâiz, 64)